na wzniesieniu Hradiště…

Postanowiłem wykorzystać okazję na początku listopada, że nie ma jeszcze śniegu a już nie ma zielska i chaszczy i zrobiłem sobie małą wędrówkę poświęconą poszukiwaniom starych kamieni granicznych. Na cel obrałem rejon na zachodnim obrzeżu Gór Stołowych na wschód od miejscowości Radvanice, który intrygował mnie już od pewnego czasu. Ta zalesiona okolica, jak widać na mapie nie ma swojej nazwy. Większość czasu podczas przebytej trasy spędziłem na stokach wzniesienia Hradiště dlatego też taki daję tytuł temu wpisowi.

źródło mapy: geoportal.gov.cz

Tak jak w poprzednich moich wyprawach granicami starych dóbr ziemskich, motywatorem do pójścia ‚w las’ były dziewiętnastowieczne mapy katastralne, a konkretnie naniesione na mapach opisy przy niektórych znakach granicznych.

źródło mapy: achivnimapy.cuzk.cz

Owe granice dóbr pokrywają się w dzisiejszymi granicami administracyjnymi na terenie Czech, co ułatwia zdecydowanie ‚namierzenie’ interesujących punktów ze starych map na obecne mapy w celu określenia ‚w miarę’ dokładnej ich pozycji. Szczególnie pomocne jest to kiedy nie ma na starych mapach naniesionych charakterystycznych punktów, np. zabudowań czy dróg, co jak widać na mapach powyżej ma miejsce w tym przypadku, gdyż cały ten obszar to akurat jedna wielka czerń.

Akurat w tym przypadku najbardziej interesująca część granicy dawnych dóbr nie pasowała do obecnej linii granicy administracyjnej. Na szczęście kataster się nie zmienił, i po wyświetleniu granic działek katastralnych na czeskim geoportalu nastąpiła zgodność linii granic ze starymi mapami. Namiosłem więc interesujące mnie punkty ‚do sprawdzenia w terenie’ i mogłem ruszać w trasę 🙂

źródło mapy: geoportal.gov.cz

Na tak zwanym ‚celowniku’ wyprawy miałem cztery miejsca w okolicy wzniesienia Hradiště – znaki graniczne, które mają dodatkowy opis na mapach katastralnych. Okazało się, że wszystkie te cztery miejsca były warte godzin spędzonych w lesie 🙂

 

---

Znak graniczny #1

Pierwszy interesujący znak graniczny to miejsce trójstyku granic dóbr miejscowości Johnsdorf (dzisiaj jest to miejscowość Janovice); Quallisch (Chvaleč); Ober Wernersdorf (Horní Vernéřovice).

Miejsce wydawało mi się o tyle interesujące, że każda z trzech map katastralnych opisywała ten znak graniczny na inny sposób. Mapa Quallisch miała naniesiony opis znaku granicznego (w postaci dwóch monogramów oraz daty 1662) w miejscu trójstyku podczas gdy mapa Ober Wernersdorf miała opis (dwa monogramy oraz data 1662) znaku na południe od trójstyku. Treści monogramów na obydwu mapach prawie zgadzały się – różniły się dwie litery na dziewięć.

Smaczku dodawała trzecia mapa – Johnsdorf – tutaj punkt trójstyku był opisany pojedynczym monogramem o zupełnie innej treści 🙂

źródło map: achivnimapy.cuzk.cz

Pozostało mi nic innego jak sprawdzić wszystko po kolei. Docieram w miejsce trójstyku, które znajduje się nieopodal skraju pól i lasu. Przed wkroczeniem w las ostatnie spojrzenie na krajobraz z górą Čáp w oddali.

Sam trójstyk wygląda tak – dwa kamienie obok powalonego drzewa.

Na jednym z tych kamieni wyryte są dwa krzyże – znaki graniczne. Nic więcej na tym trójstyku nie znajduję. To co opisane zostało na dwóch z trzech map katastralnych nie ma odzwierciedlenia dzisiaj w terenie.

Idę więc dalej w dół zbocza wzdłuż linii granicznej w nadziei, że trzecia stara mapa katastralna będzie tą z prawdziwą informacją. Nie myliłem się – kilkadziesiąt metrów od trójstyku widzę na stoku głaz a na nim wyryte napisy (50°34’25.5″N 16°04’58.0″E).

Jedna strona głazu po zachodniej stronie czyli od strony miejscowości Quallisch (Chvaleč) ma wyrytą datę: „A 1662” oraz monogram „L.V.R.V.K”,

Druga strona od miejscowości Ober Wernersdorf (Horní Vernéřovice) ma natomiast wyryty monogram „M.F.V.B”.

 

 

Zachęcony udanym odkryciem pierwszego z interesujących miejsc idę dalej wzdłuż granicy w kierunku drugiego interesującego mnie punktu. Po drodze mijam jeszcze kamień z wykutym krzyżem granicznym.

 

---

Znak graniczny #2

Miejscem zainteresowania numer dwa był znak graniczny naniesiony na XIX-wiecznych mapach katastralnych z opisem w postaci daty ‚1706’.

źródło mapy: achivnimapy.cuzk.cz

Lokalizację tego miejsca miałem określoną w bardzo zgrubny sposób, gdyż mapy katastralne  nie zawierały punktów charakterystycznych, które mógłbym skorelować ze współczesnymi mapami. Okazało się, że pomyliłem się w określeniu lokalizacji o jakieś 40 metrów co i tak uważam za dobry wynik. Najważniejsze, że odnalazłem interesujące mnie miejsce, którym okazał się ten oto głaz (50°34’07.0″N 16°04’48.5″E):

Prawdę mówiąc zadanie odnalezienia kamienia miałem ułatwione, jak się okazało wyryta na głazie, identyczna jak na mapach data „1706” jest szeroka na ponad metr a same cyfry mają z pół metra wysokości. To największa z wyrytych dat na kamieniach jakie widziałem, naprawdę trudno coś takiego przeoczyć 😀

Idę dalej wzdłuż linii granicy. Po kilkunastu metrach mijam kamień graniczny z wyrytym krzyżem…

… po czym zaczyna się droga przez mękę, czyli gęsty zagajnik. Patrząc na warstwice na mapie widzę, że do następnego interesującego mnie znaku granicznego będę miał dodatkowo ostro pod górę. Wycofuję się i próbuję obejść zagajnik dookoła co zajmuje mi trochę czasu.

---

Znak graniczny #3

Docieram pod wierzchowinę wzniesienia Hradiště od jego północnej strony. Miłym zaskoczeniem po dotychczasowej monotonii leśnej jest to, że wierzchowina otoczona jest tutaj kilkunastometrowej wysokości progiem skalnym.

Pośród tychże skał ukryty jest gdzieś trzeci znak graniczny, który mnie interesuje, gdyż został on opisany na XIX-wiecznych mapach katastralnych. I znowu opisy kartografów co do tego znaku różnią się w zależności od mapy: na jednej jest to „1706 LWR” a na drugiej „1762 DWR”. Który z kartografów miał racje? 😉

źródło mapy: achivnimapy.cuzk.cz

Jak wygląda to w rzeczywistości dowiaduję się po dotarciu pod próg skalny…

… gdzie na jednym z głazów skalnych wyryto znaki graniczne (50°33’59.5″N, 16°04’35.0″E).

Znaki znajdują się po dwóch stronach skały, która tworzy tutaj charakterystyczny ‚róg’. Z jednej strony widnieje monogram „M.F.V.B” oraz data 1662 (wiec jeden z kartografów pomylił się o 100 lat w opisie 😀 ). Z drugiej strony wyryto monogram „LVVR” („LVVK ?”) i identyczną datę 1662, a poniżej literę ‚R’ (oznaczającą zapewne skrót od ‚renoviert’ – popularne oznaczanie odnowienia granic w XVIII wieku) z datą 1706.

 

 

Pod progiem skalnym czekała mnie jeszcze jedna niespodzianka, mianowicie widok w kierunku góry Čáp w oddali oraz niedostępny zagajnik na pierwszym planie, który musiałem obejść.

---

Znak graniczny #4

Czwarty znak graniczny na stoku wzniesienia Hradiště, który mnie interesował to zaznaczony na XIX-wiecznych mapach katastralnych punkt trójstyku pomiędzy granicami dóbr trzech miejscowości: Quallisch (Chvaleč); Ober Wernersdorf (Horní Vernéřovice); Radowenz (Radvanice). Wszystkie trzy mapy katastralne były zgodne co do opisu treści monogramów i daty w tym punkcie granicznym. 🙂

źródło mapy: achivnimapy.cuzk.cz

Dokładność lokalizacji tego trójstyku miałem ponownie „plus/minus dwadzieścia ileś metrów”, co po dotarciu na miejsce oznaczało przejrzenie wcale niemałej ilości głazów 😀

Po pierwszym przejściu terenu ‚na szybko’ ani śladu po trójstyku. nie zostaje mi nic innego jak mozolne przyglądanie się głaz po głazie.  W końcu jeden z nich przykuwa moją uwagę (50°34’01.0″N, 16°04’23.5″E):

Bingo. Po odgarnięciu gałęzi na szczycie głazu widzę wyryte dwa krzyże oraz monogram „T H” – m.in. te litery są na opisie trójstyku na mapach.

Do wyrytych pozostałych liter monogramu oraz daty muszę się dokopać (i to dosłownie). Rozbijam więc ‚obóz’ na jak się potem okazało prawie godzinę. Głaz trzeba było odkopać najpierw z jednej…

… a potem z drugiej strony 🙂

Odsłonił się pełny wykuty monogram „T.H.  A.R.  B.W” oraz data 1662, identyczne jak opisane na mapach katastralnych.

 

 

---

Wyprawę wzdłuż dawnych granic dóbr w okolicy wzniesienia Hradiště uważam więc za w pełni udaną. Zaplanowany czas przejścia przekroczyłem o kilkaset procent (przede wszystkim przez konieczność obejścia zagajnika do znaku nr 3 oraz ‚wykopkach’ przy znaku nr 4). Takie opóźnienie w listopadzie spowodowało, że pętla powrotna jaką chciałem zrobić przez grzbiet góry Žaltman została anulowana i nastąpił powrót najbliższym skrótem do Radvanic. Pozostało mi jedynie zanim zapadną ciemności spojrzeć na to najwyższe wzniesienie Gór Jastrzębich …

… z przecinki leśnej na stoku Hradiště.

 

---

W tym wpisie brakuje mi jeszcze jednej bardzo ważnej rzeczy – co w rzeczywistości oznaczały wyryte monogramy? Tego na razie nie wiem, może ktoś pomoże? :

Znak #1:

„M.F.V.B” „L.V.R.V.K”

Znak #3:

„M.F.V.B”

„L V V R” (albo „L V V K”)

Znak #4:

„T.H.  A.R.  B.W”

---